“ေရြးေကာက္ခံ မဟုတ္ဘဲ သမၼတ ျဖစ္ခြင့္ရွိသည့္ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္” ျပင္ဆင္ရန္ ေရႊမန္း ညႊန္ၾကားခ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္၍။

“ေရြးေကာက္ခံ မဟုတ္ဘဲ သမၼတ ျဖစ္ခြင့္ရွိသည့္ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္” ျပင္ဆင္ရန္ ေရႊမန္း ညႊန္ၾကားခ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္၍။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ ့စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ အခန္း (၃) ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႏွင့္ ဒုတိယသမၼတမ်ား ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ၏ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႏွင့္ ဒုတိယသမၼတမ်ား အရည္အခ်င္းမ်ားဆိုင္ရာ အပိုဒ္ (၅၉) အပိုဒ္ခြဲ (င) မွာ - သမၼတအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ခံရသည့္ အခ်ိန္ႏွင့္ တစ္ဆက္တည္း အနည္းဆုံး အႏွစ္ ၂၀ ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့သူျဖစ္ရမည္ - တဲ့ ျပဌာန္းခ်က္ထဲမွာ “သမၼတအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ခံရ” ပါပါတယ္။ ထို ့အတူ အပိုဒ္ (၆၀) (က) နဲ ့ (ခ) တို ့မွာလည္း - ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတကို သမၼတေရြးခ်ယ္ေရးတင္ေျမွာက္ေရးအဖြဲ ့ ျဖင့္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ရမည္ - ဆိုတာ ပါပါတယ္။

အပိုဒ္ (၆၂) က်မွသာလွ်င္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ သို ့မဟုတ္ ဒုတိယသမၼတမ်ားသည္ မည္သည့္လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မွ် မျဖစ္ေစရ။ ဆိုျပီး ျပန္ထည့္ထားတာပါ။ ဒါေပမယ့္ အပိုဒ္ (၆၃) တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ သို ့မဟုတ္ ဒုတိယသမၼတမ်ားသည္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္လွ်င္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္မွလည္းေကာင္း ေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ခံရသည့္ေန ့မွစ၍ ႏုတ္ထြက္ျပီး သို ့မဟုတ္ အျငိမ္းစားယူျပီး ျဖစ္သည္ဟု မွတ္ယူရမည္။ ဆိုသည့္အတြက္ သမၼတေလာင္းအျဖစ္ အေရြးခံတဲ့ေနရာမွာ ျပည္သူ ့လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ တင္ေျမွာက္ေရြးေကာက္ခံထားရသူ ျဖစ္ရမွာပါ။

ေရႊမန္းတို ့ အဓိကျပင္ရမွာက - သမၼတျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ ဒုတိယသမၼတအရည္အခ်င္း သတ္မွတ္ခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဴပ္က အမည္တင္သြင္းတဲ့ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ဟာ ျပည္သူက ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ထားတဲ့ ျပည္သူ ့လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ မဟုတ္တဲ့အတြက္ သမၼတျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ဒုတိယသမၼတ သုံးဦးထဲမွာ ပါေနတာေၾကာင့္ ဒီအခ်က္ကိုသာလွ်င္ တိတိက်က် ျပင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

“တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ဟာ ျပည္သူကေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ျခင္း ခံရမွသာလွ်င္ ဒုတိယသမၼတ ျဖစ္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္” ဆုိေသာ ျပဌားန္းခ်က္ကိုသာ ေရႊမန္းတို ့ ျပင္ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

“ေရြးေကာက္ခံ မဟုတ္ဘဲ သမၼတ ျဖစ္ခြင့္ရွိသည့္ ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္ ျပင္ဆင္ရန္ဆိုျပီး လုံးခ်လို ့ မရပါဖူး။ ဒီလို လုံးခ်ျပီး သူတို ့အခ်င္းခ်င္း လက္၀ါးရိုက္ထားျပီး အခန္း (၁၂) ဖြဲ ့စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ျခင္းအရ - လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၂၀ % က တင္ျပမွ၊ ၇၅ % ေက်ာ္ ျပင္ဆင္ဖို ့ သေဘာတူညီခ်က္ရမွ၊ ျပည္လုံးကြ်တ္ဆႏၵခံယူပြဲ က်င္းပျပီး ဆႏၵမဲေပးခြင့္ရွိသူ ၅၀ % ေက်ာ္မွ ျပင္ဆင္ရမည္ဆုိေတာ့ - ဒီအခ်က္ေတြနဲ ့ ျပင္မရပါဖူးဆိုကာ လိုရင္လိုသလို သုံးႏိုင္တဲ့ သေရကြင္းဖြဲ ့စည္းပုံအေျခခံဥပေဒျဖစ္တာမို ့- ေရႊမန္းေျပာတဲ့ ေရြးေကာက္ခံ မဟုတ္ဘဲ သမၼတ ျဖစ္ခြင့္ရွိသည့္ ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္ ျပင္ဆင္ရန္ ဆိုတာဟာ နားလွည့္ျပီး ပါးရိုက္မယ့္ သူတို ့ ျဖစ္ေစခ်င္သူကိုၾကေတာ့ ျပည္သူက ေရြးေကာက္ခံရသူ မျဖစ္ေစဘဲ၊ သူတို ့ မၾကဳိက္ႏွစ္သက္သူကိုက်ေတာ့ ျပည္သူက ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္တဲ့ ျပည္သူ ့ကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္မွသာ ရမည္ဆိုျပီး လုိသလို သုံးစြဲမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

“ေရြးေကာက္ခံ မဟုတ္ဘဲ သမၼတ ျဖစ္ခြင့္ရွိသည့္ ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္ ျပင္ဆင္ရန္ဆိုတဲ့ ေနရာမွာ မည္သူ ့ကို မည္သူေတြက ေရြးေကာက္မွာလည္းဆိုတာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိဖို ့လိုပါတယ္။ ထိုသို ့မဟုတ္ပါက တပ္မေတာ္အတြင္းမွ အာဏာရွင္ပါတီအတြင္းမွ မည္သူကိုမဆို ၄င္းတို ့ဖာသာ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္၍ သမၼတျဖစ္ခြင့္ ေပးလိုက္မည္ဆိုပါက အဆိုပါျပင္ဆင္မွဳသည္ သိန္းစိန္တို ့ ေရႊမန္းတို ့ အကြက္ဆင္ေသာ လွဲ ့ျဖားခ်က္သာ ျဖစ္ေပမယ္။ ၄င္းတို ့က ေရြးေကာက္ေပးလိုက္တယ္ သမၼတျဖစ္ေစဆို ျဖစ္သြားေပေတာ့မည္။

သမၼတေရာ ဒုတိယသမၼတအားလုံးေရာ ျပည္သူအမ်ားစုက ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေပးျခင္း ခံရသူျဖစ္မွသာလွ်င္ သမၼတ သို ့မဟုတ္ ဒုတိယသမၼတျဖစ္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္ဟု တိတိ်က်က် ျဖည့္စြက္ျပဌာန္းရန္သာ ျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ - “တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ဟာ ျပည္သူက ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ျခင္း ခံရမွသာလွ်င္ ဒုတိယသမၼတ ျဖစ္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္” ဆုိေသာ ျပဌာန္းခ်က္ (သို ့) တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ဆိုတာ လုံး၀ပယ္ဖ်က္ျခင္းတုိ ့ကိုသာ ေရႊမန္းတို ့ ေဆာင္ရြက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။